Sztuka ludowa  na terenie gminy Zawoja, należącej zgodnie z etnograficznymi podziałami do Górali Babiogórskich, to przede wszystkim snycerstwo i rzeźba w drewnie, ale także malarstwo, bibułkarstwo i haft.

O tutejszej sztuce ludowej, zarówno w piśmiennictwie, jak i w materiałach źródłowych, można znaleźć tylko nieliczne wzmianki.  Do jednej z pierwszych należy  krótka uwaga o malarstwie, zamieszczona w artykule Bronisława Gustawicza (1852-1917)  O góralach podbabiogorskich: wrażenia i spostrzeżenia ludoznawcze, „Lud” 1906, t. 12. Z kolei informacje o zdobnictwie, występującym w budownictwie, zamieścili też: profesor architektury na Politechnice Lwowskiej Jan Sas Zubrzycki (1860 – 1935)  i Anna Kutrzebianka (Anna Kutrzeba-Pojnarowa 1913 – 1993).  Jedyny, jak do tej pory, całościowy artykuł o sztuce ludowej Górali Babiogórskich  autorstwa Ewy Fryś-Pietraszkowej (1935 – 2008) znalazł się w  pracy zbiorowej pod redakcją prof. Władysława Szafera (1886–1970) pt.  Babiogórski Park Narodowy, Warszawa 1963. W ostatnim ćwierćwieczu ukazało się też kilka artykułów  dotyczących poszczególnych postaci twórców  z Zawoi i Skawicy, między innymi w „Roczniku Babiogórskim”  i „Kalendarzu Gmin Babiogórskich” – wydawanych przez Stowarzyszenie Gmin Babiogórskich.

Najwięcej elementów zdobniczych (rzeźba, snycerstwo) związanych było z budownictwem. Zdobiono odrzwia, szczyty dachów, ganki, a także przydrożne kapliczki – domkowe i szafkowe. Zdobnictwo w drewnie związane było też z wyposażeniem wnętrza.  Kuchenne szafki, półki, łyżniki, solniczki zdobiło najczęściej wycinanie krawędzi, także rzeźbione szlaczki i snycerskie ozdoby.  Dla  gminy Zawoja bardzo charakterystyczne były  blaty  stołów z jaworowego drewna, dekorowane rzeźbionymi, inkrustowanymi  i  intarsjowanymi elementami.  Najczęściej były to motywy kielicha, serca, różańca, stylizowanej lilii (tzw. lelui).

Z przedmiotów użytkowych dekoracją rzeźbiarską zdobiono głównie czerpaki, foremki na ser i masło, różnego rodzaju  pudełka.

Rzeźba figuralna ograniczała się tu prawie wyłącznie do małych figurek o tematyce religijnej: postaci Chrystusa (Frasobliwy, Nazareński, Upadający pod Krzyżem), Matki Bożej (Niepokalanie Poczęta, z Dzieciątkiem, Bolesna) oraz  świętych (głównie św. Antoni Padewski, św. Jan Nepomucen, św. Barbara, św. Katarzyna Aleksandryjska i inni). Twórcy ci  byli z reguły anonimowi. Najstarsze  zanotowane nazwiska rzeźbiarzy to  działający pod koniec XIX wieku i na początku XX stulecia rzeźbiarze z Zawoi – Alojzy Trybała i Klemens Mazur. Wykonywali oni głównie figurki do przydrożnych kapliczek i ołtarzyków domowych.

Na początku XX wieku w związku  z przeradzaniem się Zawoi w ośrodek turystyczno-wczasowy, pojawiło się  pamiątkarstwo – wykonywane w drewnie figurki górali, zwierząt, także kasetki, noże do przecinania papieru, talerze itp.

Malarstwo Górali Babiogórskich było bardzo skromne.  W odległej przeszłości powstawały, zwłaszcza w Skawicy, w niewielkiej ilości obrazy na szkle o tematyce religijnej, ale raczej  kupowano je na Orawie lub Podhalu. Pod koniec XIX wieku powszechne były obrazy malowane na papierze, często naśladujące oleodruki. W XX stuleciu pojawiły się obrazy malowane olejem na płótnie.  Obok wizerunków o tematyce religijnej  powstawały  pejzaże, kwiaty, sceny rodzajowe.

W Skawicy i Zawoi jeszcze w okresie międzywojennym  działali kowale wyrabiający ozdobne zawiasy do drzwi, okucia wozów, rzadko krzyże nagrobne.

Na uwagę zasługuje tutejsze hafciarstwo. Hafty, przeważnie białe, o drobnych motywach roślinnych, zdobiły przede wszystkim strój – halki, zapaski, rańtuchy, koszule kobiece i męskie. Haftowano też barwną wełną na suknie –  męskie spodnie, cuchy, kobiece gorsety. Na przełomie XIX i XX wieku pojawił się pod Babią Górą wielobarwny haft roślinny wykonywany na chustkach na głowę. Z haftów tych słynęła zwłaszcza wieś Skawica.

Niewątpliwie przejawem twórczości ludowej był wyrób papierowych (głównie bibułkowych) kwiatów, wykonywanych przez kobiety nazywane tu bibułkarkami. Zdobiono nimi święte obrazy i ołtarzyki w izbie, przydrożne kapliczki, groby w okresie Święta Zmarłych.

Gmina Zawoja  wśród swoich twórców ludowych posiada dwie postacie o międzynarodowej sławie: malarkę prymitywistkę Dorotę Lampart oraz rzeźbiarza prymitywistę Antoniego Mazura.

Comments are closed.

chapman sigaracaptain blackdavidoff sigaradjarum blackmarlboro sigaracavallo sigaracolts sigaradunhill sigaraesse sigaraharvest sigarakent sigaralucky strikemarvel sigaraparliament sigarasenator sigarasonranie sigarawinstonlark sigaraal capone sigaralm sigaraome sigarapall mall sigaramuratti sigararothmans sigaraviceroy sigaracamel sigaramore sigaraheets sigaraVogue Frisson sigaramilano sigarakeno club sigaraoscar sigaraBlack Devil Sigaramond sigaraoris sigaraeve sigaraRockets SigaraPhilip Morris Blue Caps Sigara mentollümentollü sigaraneo sigaraBond Premium mix SigaraUnited Sigaraindigo sigaraamerican spirit sigaraIQOS Terea Sigara520 kalpli sigaracaptain blacksigara satın aldeneme 31sakarya escortsakarya escortbursa escortsakarya escortsakarya escortsakarya escortsakarya escortcasibom girişcasibom güncelcasibom güncel girişcasibom resmi girişcasibom resmi adrescasibom resmi girişcasibom girişcasibom güncel girişcasibom güncelcasibomescort bursagörükle escortgörükle escortbursa escortizmit escort bayanizmit escort bayanmarmaris escort bayanmecidiyeköy escort bayantekirdağ escort bayanbodrum escort bayanavcılar escort bayanbeylikdüzü escort bayanesenyurt escort bayan
Close Search Window
Skip to content